۴ ویژگی خاص مسجد حاج رجبعلی سنگلج/ بی توجهی به مرمت مسجد ۱۸۰ ساله
تاریخ انتشار: ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۷۴۹۲۳۸
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ یکی از منحصر به فردترین مساجد تهران، مسجد تاریخی محله سنگلج به نام حاج رجبعلی است که ۶۸ سال پیش در فهرست میراث فرهنگی ایران به ثبت رسید.
این بنای تاریخی به دلیل داشتن کاشیهای معقلی (ترکیب کاشی و آجر) کاشی هفت رنگ و کاشی معرق، چاه قرآن و گنبد دوپوش یکی از بناهای خاص دوره قاجار است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در سال دوم سلطنت فتحعلی شاه قاجار یعنی ۱۸۰ سال پیش مرحوم حاج رجبعلی تهرانی از تجار بازار تهران حدود ۲۰ هزار تومان برای ساخت حوزه علمیه و مسجد هزینه کرد. ساخت این مسجد توسط استاد محمد قلی شیرازی از معماران آن زمان ۱۷ سال طول کشید و دور تا دورش حجره برای اقامت طلاب ساخته شد که الان چند حجره بیشتر باقی نمانده است.
البته روی کتیبههای موجود در کاشیها، سال ۱۲۶۱ و ۱۲۶۲ هجری قمری را برای ساخت مسجد نوشتهاند. اما به طور دقیق نمیتوان تاریخ ساخت مسجد را با تاریخ کاشی کاری آن یکی دانست. چون ممکن است کاشیکاری ها چند سال بعد از ساخت مسجد کار شده باشند.
حاج رجبعلی کدخدای گذر درخوانگاه نیز بوده و ارادت زیادی به ملامحمد جعفر شریعتمداری داشت. سالها قبل از انقلاب خاندان شریعتمداری پیش نماز این مسجد بودهاند. آقای شریعتمداری دو پسر به نامهای شیخ علی و شیخ حسن داشت.
حاج ملأ جعفر شریعتمداری دختر حاج رجب علی را برای پسر بزرگتر خود آقای شیخ علی خواستگاری کرده و در اثر این قرابت، این مسجد به همراه موقوفاتش وقف نوادگان دختری حاج رجب علی شد تا نسل در نسل در این مسجد نماز بگذارند.
۱۷۲۰ متر مساحت این مسجدی است که به گفته مرحوم پیرنیا به تنهایی یک دانشکده معماری است. چون قبله این مسجد صاف است درحالی که قبله تهران کج بوده و هست. بنابراین زمانی که نقشه این مسجد را نگاه میکنید میبینید که مسجد را کج ساختهاند یعنی کل مسجد گردانده شده تا قبله صافی داشته باشد این نوع معماری در واقع از هوش سرشار معمار آن بهره گرفته است.
سرقت سنگهای قیمتی مسجد
مدیریت مسجد هم با معتمدین محله است. بناهای اطراف مسجد که در ارتباط با آن بودند هم از موقوفات حاج رجبعلی است که در حال حاضر تحت اجاره نود و نه ساله اهالی محله قرار دارد.
اکنون علی شریعتمداری مدیریت این مسجد را به دست گرفته و به خبرنگار مهر درباره اتفاقاتی که این مسجد گذرانده توضیح میدهد: ۶۰ سال پیش پدربزرگم پیش نماز این مسجد بود.
او میگفت که ۹ سنگ قیمتی زیر سقف جاساز شده تا هر زمان این مسجد به پول نیاز داشت، این سنگها را بفروشند و خرج مسجد کنند من این موضوع را حدود ۱۰ سال پیش متوجه شدم و گفتم که نیست.
متوجه شدیم وقتی داربستهای چوبی این مسجد را برای تعمیر زده بودند؛ یک زمانی که نمیدانیم کی بوده، این سنگ ها را به سرقت برده اند. هنوز جای این سنگها از پایین مشخص است. ما نمیدانیم چه کسی یا کسانی و چطور و در چه زمانی این سنگها را دزدیدهاند.
شریعتمداری با بیان اینکه یکی از وظایف من حفظ و توسعه موقوفات است اینجا وضوخانه زنانه نداشتیم به همین دلیل برخی تغییرات را در مسجد ایجاد کردیم، میگوید: چند باری وزارت میراث فرهنگی خواستیم تا ما را برای مرمت این بنا یاری کنند. آقای جانفشان مدیرکل میراث فرهنگی استان هم به اینجا آمده و فقط دلسوزی کرده و کاری انجام ندادند.
ما با بودجه خودمان به صورت قطره چکانی هر زمان پول دست مان بیاید؛ مرمت میکنیم. مرمتی که گاهی مورد انتقاد هم قرار میگیرد ولی وقتی این انتقاد میشود که ما بارها درخواست کمک از میراث دادیم و نتیجه نگرفته و کار را شروع کردیم و تازه آنها می آیند و میگویند چرا انجام دادید مثل شبستانی که من ایجاد کردم تا مردم بتوانند در بخشی از این مسجد نماز بخوانند.
شریعتمداری میگوید: کاشیهای بخش جدید مسجد را از جمکران سفارش دادم زمانی که کارشناسان میراث آمدند گفتند نباید این کار را انجام میدادی. این درحالی بود که سقف مسجد ریخته بود و من درخواست کمک کرده بودم. من حتی یک دیوار را تخریب کردم تا معبر مسجد باز شود. بعدها گفتند که تخریب این دیوار درست نبوده است.
فشار کمربند آهنگی به گنبد دوپوش مسجد
شریعتمداری درباره اینکه برخی از بخشهای مسجد آثار نمزدگی به وفور دیده میشود توضیح میدهد: وقتی بخشهایی از سقف مسجد ریخت، ۲۰ سال برف و باران میبارید تا اینکه آن را مرمت کردیم.
از طرفی گنبد هم یک کمربند آهنی دارد که وقتی ثبت شد، معماران آن زمان یعنی در دورانی که میراث فرهنگی زیر نظر صنایع مستظرفه بود، احساس میکردند باید برای حفاظت از گنبد آن را بزنند اما الان کارشناسان میگویند که درست نبوده و به گنبد فشار میآورد ولی در عین حال نمیتوانند آن را حذف کنند. این کمربند آهنی حدوداً دهه ۵۰ زده شد.
او درباره پیگیری برای دریافت بودجه از سازمانهای دیگر هم میگوید: برخی از حدود ۸ سال پیش آقای چمران و مسجد جامعی از این مسجد دیدن کردند و گفتند که حدود ۵ میلیارد تومان هزینه مرمت مسجد میشود البته این هزینهها در این چند سال چندین برابر شده است.
اینجا یک در چوبی هم داشت که ۲۰۰ ساله بود و با حدود ۵ میلیون تومان در دو سه سال پیش مرمت کردیم این درحالی است که برای مرمت همین در چند بار به میراث فرهنگی استان تهران نامه زده بودیم و جوابی نگرفتیم تا اینکه خودمان دست به کار شدیم.
کد خبر 5778006 فاطمه کریمیمنبع: مهر
کلیدواژه: مسجد آثار تاریخی مرمت و احیا شهرداری تهران قوه قضاییه شورای شهر تهران سازمان هواشناسی پلیس هلال احمر جمهوری اسلامی ایران سند تحول بنیادین آموزش و پرورش سرقت سازمان محیط زیست دستگیری کیفیت هوای تهران مترو مواد مخدر وزارت آموزش و پرورش میراث فرهنگی حاج رجبعلی سنگ ها سال پیش
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۷۴۹۲۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مرمت خانههای تاریخی اردبیل امسال تعیین تکلیف میشود
حسن محمدی ادیب گفت: یک هزار آثار تاریخی ثبت شده ملموس و ناملموس در این استان وجود دارد که از این تعداد ۱۱۳ بنای تاریخی شامل پلها ، خانهها ، مساجد ، کلیساها و تپههای تاریخی که روی آنها بنا وجود دارد، شناسایی شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل افزود: در استان اردبیل ۱۶ خانه تاریخی وجود دارد که از این تعداد ۹ خانه تاریخی در دهه ۸۰ با اعتبارات دولتی تحت تملک دولت و اداره میراث فرهنگی قرار گرفته و هفت خانه همچنان در اختیار مردم و مالکان بناها قرار دارد.
او با اشاره به تخریب برخی از خانههای تاریخی اردبیل اظهار کرد: خانههایی که همچنان در اختیار مالکان آنهاست به هر حال مورد رسیدگی قرار میگیرد و قابل استفاده است اما برخی از خانههایی که تحت تملک دولت بوده و طی سالهای گذشته به طور کامل هم مرمت شده، به دلیل عدم رسیدگی در مرحله تخریب قرار دارد.
محمدی ادیب افزود: البته خانههای تاریخی زیادی در اردبیل وجود دارد که این خانهها واجد ارزش تاریخی هستند ولی واجد ثبت نیستند و شاخصهای مورد نیاز برای ثبت شدن را ندارند.
او در خصوص فرایند ثبت خانهها و اصولا آثار تاریخی گفت: پرونده آثار تاریخی بر اساس اولویتهای مدنظر شورای فنی برای ثبت به وزارت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی ارائه میشود و این پروندهها مورد داوری قرار میگیرند، پرونده خانههای دیگری از استان اردبیل برای داوری به وزارتخانه ارسال شده که به مرحله ثبت نرسیدند.
مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل با بیان اینکه تاکنون تعداد زیادی خانه تاریخی در سطح کشور ثبت شده است، گفت: وزارتخانه در شرایط فعلی بر روی ثبت مساجد و خانههای تاریخی کار میکند. پرونده ثبت ۵۴ کاروانسرای ایران هم در قالب یک پرونده جامع به یونسکو ارائه شده بود که کاروانسرای سنگی شاه عباسی صائین هم جزو این مجموعه است.
محمدی ادیب افزود: با توجه به محدودیت اعتبارات دولتی رویکرد وزارت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استفاده از توان و ظرفیت سرمایهگذاران بخش خصوصی برای احیا و مرمت خانهها و بناهای تاریخی است که این رویکرد در استان اردبیل هم وجود دارد.
به گفته او، در این راستا پارسال به موضوع استفاده از سرمایهگذاران بخش خصوصی شتاب داده شد و امسال هم اگر این روند ادامه یابد تمام خانههای تاریخی اردبیل تعیین تکلیف خواهد شد.
مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل تصریح کرد: پارسال چهار خانه تاریخی خادم باشی، شریعت، حمام اوچ دوکان و حمام پیرزرگر به سرمایهگذاران داده شد و امسال هم این روند ادامه خواهد داشت.
محمدی ادیب با بیان اینکه احیا و مرمت این خانهها بر اساس نقشه اولیه و کاربری مورد تایید وزارتخانه خواهد بود، گفت: این خانهها در گذشته متعلق به تجار و ملاکان بزرگ بوده که محل مراجعه مردم بوده است و مردم در این خانهها رفت و آمد داشتند و الان هم با تغییرات مختصر همان کاربری مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
او با بیان اینکه تاکنون مرمت هفت خانه تاریخی اردبیل به طور کامل تمام شده است، افزود: هماکنون خانه ارشادی اداره میراث فرهنگی شهرستان اردبیل است، خانه رضازاده به عنوان موزه شهدا و خانه صادقی به عنوان بوتیک هتل استفاده میشود ، خانه ابراهیمی نیز مجموعه اداری ستاد عتبات عالیات است و خانه مجتهدزاده هم قرار است به صورت مجموعه اقامتی مورد استفاده قرار بگیرد.
باشگاه خبرنگاران جوان اردبیل اردبیل